DENİZLİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Denizli'nin Tarihçesi

M.O. 4000'ler	Kalkolitik donem
M.O. 3000 - 2000	ilk Tunç Cağı
M.O. 2000 - 1200/1100	Orta Tunç cağı ve Son Tunç cağları
M.O. 1800	Denizli'nin Arz ava Sayasal Birliği içinde yer olması
M.O. 1200	Deniz kavimleri göçü
M.O. 1100'ler	Deniz kavimleri göçüyle Hitit Devleti'nin yıkılması
M.O. 546	Ahamenis Kralı II.Kiros'un Lidya Krallığı'nı ortadan kaldırması
M.O. 360	Hellespontos, Misya, Lidya ve Karya satraplarının Pers merkezi yetkesine bas kaldırışı
M.O. 334	Büyük İskender'in Anadolu seferi ile Denizli yöresindeki Pers etkinliğine son verilmesi
M.O. 246	ll.Antiokus'un karisi Laodikeia'yı ziyareti sırasında Laodikeia kentinin kurulması
M.O. 188	Roma, Bergama, Selevkoslar arasında barış antlaşmasının yapılması
649	Muaviye'nin Kıbrıs seferi
1070	Türklerin Denizli'de ilk kez görülmeleri
1077	Denizli'nin Türklerce fethi
1097	Kentin Bizansın eline geçmesi
1102	l.Kılıç Arslan'ın Denizli'ye fethi
1119	Denizli'nin yeniden Bizans'ın eline geçmesi
1148	Haçlılar'ın Denizli'den geçmeleri
1190	Frederik Barbaros komutasındaki bir Haçlı Ordusu'nun Denizli'den geçmesi
1207	Denizli'nin yeniden Türkler'in eline geçmesi
1259	Türkmenlerin Denizli'nin yönetimini ele geçirmeleri
1288	Denizli'nin Germiyanogulları egemenliğine girmesi
1300 - 1368	Denizli'de İnançogulları egemenliği
1368	Denizli'ni yeniden Germiyanogulları egemenliğine girmesi
1391	Denizli'nin Osmanlılar'ın eline geçmesi
1403	Timur'un Denizli'yi Germiyanoğulları'na geri vermesi
1429	Denizli'nin kesin olarak Osmanlı egemenliğine girmesi
1874	Denizli'de ilk Rüştiye Mektebi'nin açılması
1876	Denizli'de ilk Belediyenin kurulması
1879	İzmir-Aydın demiryolunun Sarayköy'e dek uzatılmasına ilişkin bir antlaşmanın yapılması
1883	Yapılan yönetim değişikliği ile Denizli'nin Sarayköy, Buldan ve Tavas kazalarının bağlandığı bir sancak haline getirilmesi
1884	Çal Kazası'nın Denizli sancağına bağlanması
1888	Acıpayam Kazası'nın, Denizli sancağına bağlanması, Sarayköy demiryolu hattının Dinar'a dek uzatılmasının kararlaştırılması
1910	Denizli'nin "Bağımsız Mutasarrıflık" haline getirilmesi
22 Mart 1919	İzmir'de toplanan Reddi İlhak Kongresi'ne Denizli'den bir kurulun katılması
25 Nisan 1919	İstanbul Hükümeti'nin Şehzade Abdurrahim Efendi başkanlığındaki bir öğüt kurulunun Denizli'ye göndermesi
15 Mayıs 1919	İzmir'in Yunanlılar'ca işgali üzerine, Denizli'de bir protesto mitingi düzenlenmesi
16 Mayıs 1919	Yunan işgalinin protesto edilmesi amacıyla Tavas'ta da bir miting düzenlenmesi
17 Mayıs 1919	İşgale karsı Çal'da bir miting düzenlenmesi
29 Mayıs 1919	Denizli'de Redd-i ilhak Cemiyeti'nin kurulması
8 Haziran 1919	Sarayköy'de bir Kuvay-i Milliye Cephesi'nin oluşturulması
10 Haziran 1919	Denizli Heyet-i Milliye'nin kurulması ve Sarayköy cephesinin oluşturulması
3 Ağustos 1919	İstanbul Hükümeti'nin Denizli'de incelemelerde bulunmak üzere Jandarma Genel Komutanı Ali Kemal Paşa'yı göndermesi
7 Ağustos 1919	Denizli Mutassarrıfı Faik Bey'in Dahiliye Nezareti'ne bir telgraf çekerek, Kuvay-i Milliye'nin dağıtılması buyruğunu geri çevirmesi
18 Ağustos 1919	Denizli delegelerinin Sivas Kongresi'ne katılmak üzere kentten ayrılması
12 Ocak 1920	Emin Efendi ve Faik Bey'in İstanbul'da toplanan Meclis-i Mebusan'a Denizli milletvekili olarak katılması
21 Haziran 1920	Çopur Musa çetesinin Çivril'i basması
5 Temmuz 1920	Yunanlılar'ın Buldan'a ve Çal'ın bazı köylerine girmesi
8 Temmuz 1920	Demirci Mehmet EFE'nin adamlarından Soketli Ali EFE'nin Denizli'de öldürülmesi
9 Temmuz 1920	Denizli'ye giren Demirci Mehmet EFE'nin, Soketli Ali EFE'nin ölümünden sorumlu tuttuğu 60 kişiyi öldürtmesi
29 Temmuz 1920	Yarbay Nazmı Bey'in 57.Tümen Komutan ive Mutasarrıf vekili olarak Denizli'ye gelmesi
18 Ocak 1921	Çivril'in Yunan işgaline uğraması
1 Nisan 1921	Çivril'in ikinci bir kez işgale uğraması
30 Ağustos 1922	Çivril'in Büyük Taarruzla birlikte Yunan işgalinden kurtarılması
4 Eylül 1922	Buldan'ın işgalden kurtarılması

  

 

 

 

NÜFUSU:

 

II.A.                  NÜFUS VE İDARİ DURUM 

            2007 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNK) göre İlin toplam nüfusu 907.325 kişi olup, bunun 453.756’sı erkek, 453.569 kadındır.  Merkez İlçe şehir nüfusu 323.151, Köy nüfusu 171.810’dur. Merkez hariç 18 ilçe, 100 Belediye ve 372 köyü vardır. (2007 yılında Merkez Şahinler Köyü Merkez Pınarkent  Beldesine mahalle bağımlısı olarak tescili yapılmış, ADNK Sisteminde  köy olarak gözükmemektedir.)

Tablo 1:     İl Merkezi ve İlçelerin nüfus ve yerleşim durumları

İlçe Adı	Şehir Nüfusu	Köyler Nüfusu	Toplam Nüfus	Bld.  Sayısı	Köy Sayısı
Merkez	323.151	171.810	494.961	22	28
Acıpayam	12.002	46.685	58.687	14	38
Akköy	2.583	2.642	5.225	2	5
Babadağ	4.408	3.542	7.950	1	9
Baklan	2.108	4.805	6.913	3	7
Bekilli	3.505	5.186	8.691	2	11
Beyağaç	2.520	4.602	7.122	1	7
Bozkurt	4.517	7.317	11.834	2	13
Buldan	15.066	12.314	27.380	2	28
Çal	3.629	20.528	24.157	9	23
Çameli	2.962	17.991	20.953	1	28
Çardak	4.450	4.922	9.372	3	5
Çivril	14.618	46.683	61.301	10	59
Güney	6.207	6.215	12.422	2	16
Honaz	9.239	19.702	28.941	5	12
Kale	7.713	14.829	22.542	3	23
Sarayköy	18.370	11.658	30.028	5	21
Serinhisar	10.699	4.672	15.371	2	3
Tavas	13.000	40.475	53.475	11	36
TOPLAM	460.747	446.578	907.325	100	372

İçişleri Bakanlığının 2006/8352 sayılı kararının 12.08.2006 tarih ve 26257 sayılı Resmi Gazetede yayınlanması ile; Denizli ili merkez ilçeye bağlı Akkale, Bereketli,Gümüşler, Kayhan, Kınıklı, Servergazi Hallaçlar, Üçler, Korucuk, Bağbaşı, Başkarcı, Gökpınar ve Göveçlik Belediyeleri ile Bozburun, Eskihisar, Goncalı, Hisar, Kadılar, Karakurt, Saruhan, Şirinköy, Güzelköy (Yiğenağa) ve Karakova Köylerinin tüzel kişiliklerinin feshedilerek Denizli Belediyesi sınırları içine katılması 5393 sayılı Belediye Kanununun 11 inci maddesi uyarınca uygun görülmüştür.

İlimizin 2007 yılı ADNKS sonuçlarına göre şehir nüfusu oranı % 50.78, köy nüfusunun oranı % 49.22’dir. İl genel nüfusunun 6 ve daha yukarı yaş grubunda yer alan nüfus 762.924 kişidir. Okuma yazma oranı % 91’dir.

Toplam nüfusun 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus sayısı 696.711,  oranı % 77, çalışabilecek işgücü sayısı 441.504, istihdam edilen nüfus 423.500 (tarım 226.729, sanayi 80.376, inşaat 16.3l9, hizmet sektörü 99.927, iyi tanımlanmamış faaliyetler 149), işsiz sayısı 18.004’dür.  İstihdam edilen 423.500 kişinin 24.097 kişisi ilmi ve teknik elemanlar, serbest meslek erbabı, 5.156 kişisi müteşebbisler, direktörler ve üst kademe yöneticileri, 16.596 kişisi İdari personel ve benzeri çalışanlar, 21.372 kişisi ticaret ve satış personeli, 226.674 kişisi tarım ve tarımla ilgili faaliyet kollarında, 106.351 kişi de tarım dışı faaliyet kollarında çalışmaktadırlar.

 

 

 

 

 

DAĞLAR
 

KARCI DAĞI
Denizli'nin güneyinde, Babadağ'ın devamı seklinde uzanır. En yüksek yeri Gökbel tepesi 2308m'dir.Karcı Dağı ile Honaz Dağı arasında Akdeniz ve Ege Bölgelerini birbirine bağlayan Kazıklıbeli Geçidi (1250m) bulunur. Ayrıca Karcı Dağı'nın Çamlık üzerinden eski Tavas Yolu olarak bilinen bir geçit bölgesi daha vardır. Dağ üzerinde sürekli kar bulunur.

BOZDAĞ
2421m. yüksekliğindedir.
Acıpayam - Gireniz vadisi ile Tavas - Barza Ovası arasındadır. Pek fazla geçit vermediğinden bu iki yerleşim sahasının bağlantısı zayıftır.

AKDAĞ
2449m. yüksekliğindedir. Denizli ilinin ikinci yüksek dağıdır. Denizli - Afyon siniri boyunca devam eder.

EŞELER DAĞI
2254m. yüksekliğindedir. Acıpayam Ovası'nın doğusunu kuşatarak Denizli - Burdur siniri boyunca uzanır.

BÜYÜK ÇÖKELEZ DAĞI
1840m. yüksekliğindedir. Sarayköy Ovası'nın doğusunda Çal ilcesine kadar uzanır. Pamukkale'nin kuzeyini kuşatır.

ELMA DAĞI
1805m. yüksekliğindedir. Gireniz Çayı'nın güneyini kuşatır. Denizli - Burdur sinirini çizer ve Söğüt Dağları'nı içine alır.

SAZAK DAĞI
1143m yüksekliğindedir. Çardak, Çal, Çivril ilçeleri ile Afyon ve denizli il sinirini birbirinden ayırır.

BEŞPARMAK DAĞI
1307m. yüksekliğindedir. Çardak, Çal, Çivril ilçeleri ile Afyon ve Denizli il sinirini birbirinden ayırır.

MAYMUN DAĞI
1733m. yüksekliğindedir. Çardak ilçesini kuzeyindedir.

BURGAZ (BULKAZ) DAĞI
1990m. yuksekliğindedir. Çivril'in kuzeyinde Uşak'a doğru uzanır.

BABADAĞ
2308m. yüksekliğindedir.
Denizli'nin güneyinde batıya doğru uzanır.
Menteşe Dağ sisteminin bir uzantısı olarak sıradağ seklinde AKDAĞ olarak da anılmaktadır.

SANDIRAS DAĞI
2294m. yüksekliğindedir. Beyağaç ile Muğla - Köyceğiz ilçesi arasında uzanır. Bozdağ ile birlikte Menteşe Sıradağları'nın devamı olarak Gölgeli Dağlar adı ile anılmaktadır.

KIZILHİSAR DAĞI
2241m. yükseklikte, Serinhisar ilçesi ile Tavas arasındadır.

HONAZ DAĞI
Yükseltisi 2571m'dir.Denizli'nin 17km güneydoğusundadır.Yamaçları dik meyillidir. Kuzey yamaçları ormanlarla kaplı, güney yamaçları daha eğilimlidir. Denizli - Muğla ve Antalya karayolu, dağın güneybatı eteklerinden geçmektedir. Honaz Dağı koruma altına alınarak Milli Park yapılmıştır. Yaz ve kış aylarında dağın tepelerinde kar bulunur ve Denizli ilinin su deposunu oluşturur. OVALAR

ÇÜRÜKSÜ VE DENİZLİ OVASI
Çömleksaz Köyü'nden başlayan ova, Pamukkale'nin altından, Büyük Menderes (Sarayköy) Ovası'na karışır. Ovayı Çürüksü sular. Yüzölçümü 150km2, denizden yükseltisi 100 ile 600m arasında değişir. Sulu tarım yapılmaktadır. Pamuk, buğday, mısır yetiştirilir.

BÜYÜK MENDERES VE SARAYKÖY OVASI
Doğudan Honaz Dağı, Kuzey ve kuzey doğudan Çökelez Dağı, kuzeybatıdan Sazak Dağı, güney ve güney batıdan Babadağ ile çevrilidir. il merkezini doğu, kuzey ve batıdan yarim daire gibi kuşatarak Buldan ilcesine kadar devam eder. Ovayı Büyük Menderes Akarsuyu sulamaktadır. Yüzölçümü 200km2, denizden yükseltisi 70-500m arasında değişir. Sulu tarım yapılmaktadır. Pamuk, buğday, mısır yetiştirilir.

YÜKSEK OVALAR TAVAS OVASI
Kuzeyde Babadağ, güneyde Alamam Boğazı bağlantısı ile Barca Ovası ve Bozdan, doğuda Kızılhisar Dağları ve Sari ova bağlantısı, batıda Karacasu Ovası ile arasında uzanan yükseltiler ile çevrilidir. Ovanın kuzeydoğu ucunda Tavas, güney bati ucunda Kale ilçeleri yer alır. Yüzölçümü 300km2.dir. Deniz seviyesinden yüksekliği 950m. dir. Ovanın oluşumunda karstik olaylar önem taşır. Doğu kısmında 1000m.den yüksek başka karstik yüksek ova olan, üzerinde yazın kuruyan bir küçük golün de yer aldığı yüzölçümü az, yayla karakterci Kızılca Ovası yer alır. Tavas Ovası'nda birkaç küçük cay ve dere dışında akarsu yoktur. Kısmen yeraltı suyundan faydanılmaktadır. Genel anlamda kıraçtır. Buğday, tutun ve nohut yaygın olarak üretilen tarım ürünlerindendir.

KAKLIK OVASI
Honaz Dağı'nın kuzeyinden, doğuya doğru uzanır. Yüzölçümü 60km2, denizden yüksekliği 600m.dir. Sulu tarım yapılmaktadır. Pamuk ve buğday en çok yetiştirilen ürünlerdir.

HARABAT OVASI
Acıgöl'ün batısındadır. Kuzeyden maymun Dağı, güneyden Soğut dağları ile çevrilidir. En çok buğday yetiştirilir.

ACIPAYAM OVASI
Tavas Ovası'nın doğusunda, Serinhisar ilçesi ve Kızılhisar dağları bitiminde, kuzeyden güneye doğru an, yüzölçümü 443km2, denizden yüksekliği 850m olan karstik oluşumlu ve 1950'li yıllarda bile var olan bataklıklar kurutularak toprak kazanılan, dar bir alanı Dalaman Çayı ile sulanabilen, kıraç özelliği ile dikkati çeken, buğday, tuhtun ve nohut gibi kurakçıl ürünlerin çokça yetiştirildiği bir ovadır.

ÇİVRİL VE BAKLAN OVALARI
Kuzeyde Yorga, güneyinde Bozdan ve beşparmak Dağları, doğusunda Akdağ, batısında Çökelez Dağı ile çevrilidir. Çivril ve baklan Ovaları'nı Büyük Menderes Akarsuyu sular. Yüzölçümü 920km2.dir. Denizden yuksekligi850m.dir. Buğday, nohut yetiştirilir. bağcılık ve meyvecilik yapılır
 

YUKARI ERİKLİ-AŞAĞI ERİKLİ YAYLASI
Honaz ilcesine 10 km uzaklıktadır. Yolu topraktır, konaklama ve altyapı tesisleri yoktur. Etrafı tamamen cam ağaçları ile kaplı geniş düz arazide, Denizli ilinin bütünü ve Honaz ilçesinden Pamukkale'ye kadar olan kısmi tamamen görünür. Kaynak suları vardır.

LALE BAĞLARI YAYLASI
Honaz ilcesine 3km. uzaklıktadır. Yolu topraktır. Konaklama ve alt yapı tesisleri yoktur. Etrafı cam ormanı ile kaplıdır.

GÜNDOĞMUŞ YAYLASI
Honaz ilcesine uzaklığı 5 km.dir. Yolu topraktır. Konaklama ve alt yapı tesisleri yoktur. Çevresi cam ormanları ile kaplıdır.

SÜLEYMANLI YAYLASI
Buldan ilcesine uzaklığı 8 km.dir. Yolu asfalttır. Konaklama ve alt yapı hizmetleri ile alış-veriş imkanları vardır. yayla geniş ve düz bir alandadır. İçi sazlıkla kaplı bir golü vardır. Cam ormanı ile çevrilidir.

TAS DELEN YAYLASI
Babadağ ilcesine uzaklığı 5 km.dir. Yolu stabilizedir. Konaklama ve alt yapı hizmeti yoktur. Yayla engebeli arazide olup, cam kestane, ceviz ve benzeri ağaçlarla kaplıdır. Kaynak suları çoktur. Manzarası güzel. güvenli bir yerdir. yer yer turist çadırlarına rastlanır.

YATAĞAN YAYLASI
Serinhisar ilcesine uzaklığı 12 km.dir. Yolu asfalttır. Konaklama ve alt yapı hizmetleri yoktur. Suyu bol, ormanlarla kaplı, hafif engebeli bir yayladır. Yatağan Bıçak Festivali'nin bir bolumu burada yapılmaktadır.

TOPUKLU YAYLASI
Beyağaç ilcesine 15 km. uzaklıktadır. Yolu stabilizedir. Konaklama ve altyapı tesisleri yoktur. Engebeli bir araziye sahiptir. yaylanın 10 km. kuzeyinde 1903m yükseklikteki Kartal Golü çevresinde 1200 yıllık "Anıt Ormanları" görülmeye değer yerler arasındadır.

 

PLATOLAR

Kale ilçesinde Karayanla. Çameli Yaylası, merkez ilçede Bağbaşı ve Uzunpınar Yaylaları, Tavas'ta Yorgan ve Saçman Yaylaları, Acıpayam'da Eseler yaylası, Buldan'ın Sazak dağı üzerinde Süleymaniye yaylası, Çivril üzerinde Akdağ-Homa Yaylası, Çal ilçesi Beşparmak Dağı'nda Kuyucuk yaylası yerilir.

 

AKÇAY VADİSİ
Beyağaç ilçesinde Eslere Ovası'nı oluşturan Ak cay, kendi adi ile anılan bir vadi boyunca güneye, sonra batıya daha sonra da kuzeye yönelir. Tavas Ovası üzerinden Yenidere' yi de alan Akçay'ın derin vadisi üzerinde Aydın ili arazisi içinde Kemer Barajı yapılmıştır.

GİRENİZ VADİSİ
Gölhisar ve Acıpayam Ovaları'nın yüzeyinde akan Dalaman Çayı, Acıpayam Ovası'nın güneyinde, Kelekçi Kasabası sonrası giderek derinleşen dar bir boğaz seklindeki Gireniz Vadisi boyunca akarak Muğla ili arazisine geçer. Çameli ilçesi dağları doğusunda, Bozdan batısında yerilir.
 

VADİLER

BÜYÜK MENDERES VE ÇÜRÜKSÜ VADİLERİ
Adıgüzel Barajı'nın güneyinden batıya, Güney ilçesi topraklarında akan Büyük Menderes Akarsuyu, Buldan ve giderek Sarayköy ilçelerinde genişleyen bir vadi tabanı oluşturur. Güneydoğudan Honaz ilçesi toprakları ve Denizli merkez arazileri üzerinde giderek genişleyen Çürüksü Vadisi Büyük menderes Vadisi ile birleşir. Vadi tabanında Denizli ve Sarayköy Ovaları uzanır.

 

BEYLERLİ (ÇALTI) GÖLÜ
Acıgöl'ün 20km güney batısındadır. Derinliği azdır. En derin yeri 4m.dir. Yüzölçümü 4.12km2.dir. Denizden yüksekliği 850m.dir. Gölü, Değirmenderesi ve Başpınar suları besler. Gencalı Koyu göldeki kamış ve sazlıklardan yararlanır. Gölde balık yetişmemekte ancak suluk bulunabilmektedir.

KARAGÖL
Yüzölçümü 0.20km, denizden yüksekliği 1250m.dir. Akarsularla beslenen bir krater gölüdür. Cambası Bozkurt ilçesinin üstünde, camlar arasında yer alan 3-4 golden oluşur. suları tatlıdır.

SÜLEYMANİYE GÖLÜ
Yüzölçümü 1.05km2, denizden yüksekliği 1150m.dir. Buldan ilçesi sınırları içerisindeki Süleymaniye Yaylası'nda ve Sazak Düzlüğü'ndedir. Gölün suları tatlıdır. Çevresi turistik bir kamp yeridir. Kara avcılığı yapılır.

IŞIKLI GÖLÜ
Yüzölçümü 65.87km2, denizden yüksekliği 814m, en derin yeri 8m.dir. Çivril ilçesindedir. Işıklı Suyu, Kufi Çayı gibi sularla beslenir. suların kontrol altına alınması için Işıklı barajı yapılmıştır. suları tatlıdır. İçinde tatlı su balığı yaşar. Sularıyla Büyük Menderes'i besler.

KARTAL GÖLÜ
Denizli ili, Beyağaç ilçesi'nin güneyindeki.Çiçekbaba Dağı'nın zirvesinin kuzeye bakan yamacında yer alır. Denizden yüksekliği 1903m.dir. Kartal Gölü ve Çevresi Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Yaban Hayatı Koruma Genel Müdürlüğü tarafından koruma altına alınmıştır.  Türkiye'nin en yaşlı Karacam ormanı buradadır. Ağaçların yaşları 850 ve 1300 yıl arasında değişmektedir. Kartal Gölü ve "Anıt Orman" civarı, bitki florası bakımından çok zengindir.Doğa bilimcilerin ilgi odağıdır.

IŞIKLI GÖLÜ BARAJI
Çivril ilçesi sınırları içerisindedir. 1953 yılında onu setlenerek bir su rezarvuarı haline gelmiştir. Baraj GÖLÜ sayesinde gölün çevresindeki ilce ve köyler, taşkınlardan korunmakta, yaz mevsiminde Nazilli, Aydın, Söke Ovaları'nın sulanmasında gol suları kullanılmaktadır.

YAPILMAKTA OLANLAR

GÖKPINAR BARAJI
Denizli ilinin 6 km kuzey doğusunda, Gökpınar deresi üzerinde inşa edilmektedir.
Amacı: Sulama için Talvegden
Yüksekliği: 43 m.
Tipi: Zonlu toprak ve kaya dolgu
Yağış Alanı: 9.350 km2
Kret Kotu: 272 m, H.E.S
Proje Düşüşü: 40.50 m.
Talvegden Yüksekliği: 78.H.E.S
Kurulu Güç: 28.50mw.

TAVAS GÖLETİ VE SULAMASI
Denizli iline bağlı Tavas ilçesinin 8 km. kuzeydoğusundadır.
Amacı: Sulama için
Tipi: Zonlu toprak dolgu
Talveg Yüksekliği: 35 m.
Depolama hacmi: 2 hm3.
Yağış Alanı: 89 km2.

YENİDERE BARAJI
Denizli iline bağlı Tavas ilçesinin 19 km batısında Yenidere Çayı üzerinde inşa edilmektedir.
Amacı:Sulama için
Talvegden Yüksekliği: 43 m.dir.
Tipi: Kil çekirdekli toprak, dolgu
Toplam Gol Hacmi: 65 km3
Kret Kotu: 885 m.
Yağış Alanı: 739 km2.

 

 

GÖLLER

DOĞAL GÖLLER

ACIGÖL (ÇARDAK GÖLÜ)
Tektonik oluşumlu bir göldür. Yüzölçümü 41.34km2.dir. Çardak ilçesi ile Afyon-Dazkırı ilçesi arasındadır. Gölü Söğüt Dağları'ndan inen sular besler. Acıtuz Gölü de denilen gölün rakımı 836m.dir. Burdur Gölü (854m rakımlı) tarafından, Söğüt dağı diplerinden, bazen kıyının 1-2 m üstünden acımsı sular çıkar. Bu suların Burdur Gölü'nden geldiği sanılmaktadır. Acıtuz Gölü'nün suları çekilen yerlerinde ince ve bembeyaz tuz örtüsü kalır, bunu hayvanlar yalayarak ihtiyaçlarını giderirler. Goldeki tuz ile birleşik olarak potasyum, sodyum ve sülfat vardır. Bu maddeler gol kenarında kurulan isletmeler tarafından değerlendirilmektedir. BARAJ GÖLLERİ



HİZMETTE OLANLAR

ADIGÜZEL BARAJI
Denizli iline bağlı Güney ilçesinin 16km doğusunda Büyük menderes Akarsuyu üzerinde kurulmuştur. 1990 yılında hizmete girmiştir. Aşağı Büyük menderes Projesi içerisinde yer alan Adıgüzel Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Denizli ve Aydın illerindeki sulama alanlarına hizmet sunma yönünden en Büyük ve en önemli kilit tesistir. Barajın gol alanı, Denizli ve Uşak il sınırları içerisinde yer almaktadır. Adıgüzel barajı Türkiye'de isletmeye açılmış olan ve inşa halindeki barajlar içerisinde temelden 9.sırada, dolgu hacmi bakımından 11.sırada ve yıllık enerji üretimi bakımından ise 20.sırada yer alır.

Amacı: Sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretim.
Barajın tipi: Zonlu kaya dolgu
Yüksekliği: 145 m. (Talvegden)
Kret uzunluğu: 504 m.
Gücü: 2.30 mw
Gol Yüzeyi: 50040 ha.
Üretilen enerji (yıllık): 208.10kwh.dir.

 

SULAMA KANALLARI
Sarayköy, Çürüksü, Pamukkale, Işıklı, Irgıllı, Baklan Ovası Sağ Sahil, Gümüşsü, Sundurga-Sütlaç, Kumavşarı, Kelekçi, Gölcük-Alici, Baklan Ovası Sol Sahil ve Çal Sulaması faaliyette olanlardır.

 

GÖLETLER

Tavas: Aydoğdu, Gökçeler. Yahşiler, Kayapınar göletleri
Beyağaç: Esen Göleti
Çal: Bahadırlar, Kabalar Göleti
Çivril: Bozdağ Göleti
Denizli Merkez: Gözler Göleti
Çardak: Söğüt, Hayriye Göleti
Buldan: Boğazçiftlik, Sarımahmutoğlu Göleti
Güney: Güney Köyleri Göleti
Kale: Karagöl Göleti

AKARSULAR

BÜYÜK MENDERES
Toplam uzunluğu 529 km2 dir. Denizli ili içindeki uzunluğu 194 km.dir. Debisi 44.32m3/sn dir. Dinar ilçesindeki "Su çıkan" dan çıkarak Dinar Ovası'na iner, burada Düden adini alan kaynama suları ile beslenerek Başpınar Ovası boyunca uzanır. Bir kısmı sazlık ve bataklık olan Gökgöl'e ulaşır. Gölün çıkısında bu suya "Homa Suyu" (Akçay) katılır. Çivril'de Işıklı Barajı'ndan çıkarak Çivril, Çal ve baklan Ovaları'nı geçerek, Çal ilçesinin doğusundan kuzeye dönerek Güney ilçesi sınırlarından içeri girer.
Baklan Ovası'ndan sonra suyun ilk sokulduğu derince, sarp boğaza "Seyit Boğazı" denir. Çallılar'ın "Dere alanı" dedikleri vadinin uzunluğu 20 km. dir. Burada BÜYÜK Menderes çok dar boğaza girer. BÜYÜK Sarıkaya kısığında 6-7m yüksekten sut yapar. Bekilli'nin elektrik tesisi burada kurulmuştur. BÜYÜK Menderes, Mandek Koyu yakınında Uşak'tan gelen Bağnaz Çayı'nı Sarayköy yakınlarında Denizli'den gelen Çürüksü Çayı'nı da alarak Aydın sınırına girer ve Söke ilçesine bağlı Balat Koyu Dipburnu Mevkii'nde Ege Denizi'ne dökülür.

BAĞNAZ ÇAYI
Uzunluğu 170 km. il içi uzunluğu 13 km.dir. Murat Dağı'nın güneyinden doğar. BÜYÜK Menderes'e katılmadan biraz yukarıda 50 m. yükseklikten kuvvetli bir sut yapar. Güney'in elektriği bu su ile sağlanır. Bu çevrede küçük yan sularla bir çok değirmen döndüğünden Güneyli'ler buralara değirmen Deresi de derler. Bu boğazda Çal yönünden Menderes'e açılan Kurudere'ye Cehennem Deresi de denir.

ÇÜRÜKSU
Uzunluğu 101km, il içi uzunluğu 96km, debisi 9.26m3/sn'dir. Suyu çok kireçli olduğu için bu adi alır. Araplar çayı, Subaşı Deresi, Sazlı Dere ve Karakısık Çayı'nı alarak Hambat kırı kenarından geçer. Kaklık yönünden tekrar boğaza sokulur. Buralarda buna Emir çayı, aşağılarda Çürüksü denir. Yaz aylarında suları azalır. Kaklık güneyinde Kelkaya dibinde Karaçay'ı, sonra Honaz Çayı'nı alır. Denizli'nin 10 km. kadar Güney doğusunda Gökpınar Suyu'nu alır.Korucak Mevkii'nde suları bir kanalla alınarak Sarayköy'e doğru uzatılmıştır.

AKÇAY (BOZDOĞAN ÇAYI)
Uzunluğu 157 km., il,içi uzunluğu 70 km., debisi 17.37m3/sn.dir. Kaynağını Bozdağ ve Sandraz Dağları'ndan alır. Kızılcabölük yakınlarından çıkan Yenidere Çayı'nı da içine alarak sularını çoğaltır. Eskere Ovası ve BOZDOĞAN Ovası'nı sular. BOZDOĞAN Ovası, BÜYÜK Menderes Ovası'na açılmadan önce biraz daralır. Buralara donduran denir. Su buralarda BOZDOĞAN çayı adini alır. Üzerinde taşkından koruma, sulama ve elektrik üretimi amacıyla kurulmuş Kemer Barajı bulunur.

DALAMAN (GİRENİZ) ÇAYI
Uzunluğu 201 km, il içi uzunluğu 81km, debisi17.37m3/sn.dir. Akarsu karstik kaynaklarla beslenir. İlk kuvvetli kaynaklarını Söğüt Gölü ve Dirmil Yaylaları tarafından alınır. Gölhisar Ovası'nda birleşerek Dalaman Çayı'nı oluşturur. Acıpayam Ovası kenarından sonra, suyun içine sokulduğu Gireniz Boğazı'na girer. Girenez (Kelekçi) suyunu alır. Muğla-Köyceğiz sinirini geçerek Akdeniz'e dökülür.

KUFİ ÇAYI
Uzunluğu 97 km, il içi uzunluğu 32 km, debisi 3.34m3/sn.dir. BÜYÜK Menderes'e dökülür. Çivril'in Çapal Köyü'nün 5 km doğusunda baslar, Işıklı rezarvuarında biter.

HAMAM ÇAYI
Uzunluğu 48 km, il içi uzunluğu 117km.dir. Güney Aşağı Çeşme Koyu'nun 9km kuzey doğusunda baslar. Güney Adigüzeller Koyu'nun 3 km kuzey doğusunda sona erer.

GÖKPINAR ÇAYI
İl içi uzunluğu 38km, debisi 2.86m3/sn.dir. Tavas'ın 10 km. kuzey doğusundan baslar, Denizli'nin 9 km kuzeyinde sona erer. Çürüksu'ya dökülür.

YENİDERE
İl içi uzunluğu 70km, debisi 2.46m3/sn dir. Kale'nin 13 km Güney doğusundan baslar. Kale'nin Karakaya Köyü'nün 2 km batısında Akçay'a dökülür.

DERBENT ÇAYI
İl içi uzunluğu 32 km, debisi 1.00m3/sn.dir. Buldan'ın 6 km batısından baslar, Buldan'ın 16km kuzeyinde Alaşehir Çayı'na dökülür. Bölgenin iklimine bağlı olarak akarsuların debileri Aralık, Ocak,Şubat ve Mart aylarında ortalama debinin 15 kati seviyesine çıkabilir.

KAPLICALAR
Yerin derinliklerine sızan veya yeryüzüne ilk defa çıkan suların, yerin iç sıcaklığının etkisi ile ısınarak yer yüzüne çıkması sonucunda oluşan sıcak su kaynaklarına kaplıca veya termik kaynak denir. Suyu daha az sıcak olanlarına ılıca denmektedir. Suların kimyasal birleşimlerinde çözünmüş hailde çeşitli mineraller varsa bu sulara da maden suyu denir.

IŞIKLI BARAJI GOLÜ
Işıklı Baraj Golü içerisinde mahalli deyimle "Hopa" denilen, sazlık ve ot köklerinden oluşan adacıklar oluşur. Bu adacıklar av esnasında ideal gizleme yerleri, kuşlar için de barınma ve üreme yerlerdir. Gol sularında turna ve sazan baliği ile bol miktarda kerevit bulunur.
Amacı: Sulama
Barajın Tipi: Toprak dolgu
Yüksekliği: 8.70m.
Golün Yüzölçümü: 65.87 km2.
Gol Hacmi: 206 milyon m3.

BULDAN BARAJI
Buldan İlcesine 20 km. uzaklıkta Derbent Koyu civarında Derbent çayı üzerinde kurulmuştur. 1967 yılında hizmete girmiştir. Barajın tamamı Denizli ili sınırları içerisindedir. Manisa ili Sarıgöl İlçesi Ovası'nı sulamaktadır.
Amacı: Sulama ve taşkın koruma.
Golün Yüzölçümü: 400 ha
Barajın Tipi: Kaya dolgu ve toprak
Gol Hacmi:54.106.m3
Yüksekliği: 59m.

 

KAPLICALAR

PAMUK KALE KAPLICASI
Denizli'ye 20 km. uzaklıkta, eski Hierapolis kentinin bulunduğu alandadır. Kars tik alanlardan çıkan suların bünyesindeki kireç çözeltisi buharlaşma ve sudaki karbondioksitin ayrışması sonucu çökelerek genellikle beyaz renkte ve pamuk balyalarını andıran kalker tüfleri Pamukkale travertenlerini oluşturmuştur. Kaplıca suları kalp, damar sertliği, tansiyon,romatizma, deri, göz, raşitizm, felç, sinir ve damar hastalıkları, ilik içildiğinde spazmlı midesele iyi gelmektedir. İdrar sokturucudur. Böbrek kum ver taslarında, idrar yolu iltihaplarında etkilidir. Damar iltihapları ve reyon hastalığının tedavisinde yararlıdır.

KARAHAYIT KAPLICALARI

Pamukkale'nin 5 km. kuzeyinde Karahayıt Kasabası'ndadır. Suyunun sıcaklığı Pamukkale'nin sularından daha fazla (42o,50o,56o), serbest karbondioksit oranı daha az, radyoaktivitesi yüksektir. Kalp, damar sertliği, yüksek tansiyon, romatizma, siyatik,deri ve sinir hastalıklarından bazılarına, limbo, uyuz, sivilce, kasıntı vb. hastalıklarda şifalıdır.

GÖLEMEZLİ ÇAMUR KAPLICASI
Denizli merkeze yakın idari olarak Akkor ilcesine bağlı Golemezli'de, termal olarak Pamuk kale sistemine uygun, sıcaklıkları 35o C ile 50o C arasında dört kaynak halindedir. Birisinde çamur banyosu yapılır. Deri hastalıkları tedavisinde etkilidir.

ÇİZMELİ (YENİCE) KAPLICASI
Buldan İlçesi'ne 16 km. uzaklıktaki Yenice kent sınırları içindedir. Tripolim antik kenti kalıntıları arasından gidilir. Sıcaklığı 35o M'dir. Bileşiminde hidrokarbonat, sülfat, sodyum, kalsiyum iyonları bulunur. Radyo aktivesi yüksektir. Romatizma, kalp, damar sertliği, deri hemoroit hastalıklarının tedavisinde faydalanılmaktadir.

BABACIK (KABAAĞAÇ) KAPLICASI
Tekke koy kaplıcasına 3 km. uzaklıktadır. Kükürtlü iki kaynaktan çıkar. Birisinin sıcaklığı 43o C, diğerinin sıcaklığı 62o M'dir. Karbondioksit bakımından zengindir

SARAYKÖY - TEKKE KÖY ILICASI
ilce merkezine uzaklığı 20 km. olup, Tekke koy yakınlarındadır. Suyunun sıcaklığı 80o C dir. Roma İmparatorluğu döneminden kalma hamamı, havuzu ve soyunma yerleri vardır. Romatizma, deri, kadın hastalıkları ve idrar yolu hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Tekke koy kaplıcasına 500 m. uzaklıkta İnaltı Hamamı vardır. Bir mağaradan çıkar. Suyu kükürtlüdür.

 

ILICALAR

KAVAK BAŞI ILICASI
Pamukkale'ye 4 km. uzaklıktadır. Suyunun sıcaklığı 30o C dir. Deri hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır.

KIZIL DERE ILICASI
Sarayköy'e 11 km. uzaklıkta, kızıl renkli kayalardan çıkar. Suları sodyum karbonatlı ve sodyum sülfatlıdır. Su sıcaklıkları 63o, 65o, 88oC'dir. Suları yorgunluğa ve romatizmaya iyi gelmektedir.

ORTAKÇI ILICASI
Sarayköy yakınında ikisi sıcak, birisi soğuk uç kaynaktan çıkar ve sularının sıcaklığı 47o, 50oC'dir. İçme ve banyo suyu olarak kullanılır. Romatizma ve sindirim hastalıklarına iyi gelmektedir.

 

 

YERALTI SU KAYNAKLARI

BULDAN MADEN SUYU
Buldan'a 2 km. uzakta 2 ayrı çeşmeden akmaktadır. Soğuk ve sıcak olarak dakikada 25 litre su çıkar. Suyun sıcaklık derecesi 19o C dir. Denizden yüksekliği 600 m. olan maden suyu, sindirim sistemi ve karaciğer işlevleri üzerinde olumlu etkiye sahiptir.

Yüzey sularının yer altına sızarak tabakalar arasındaki boşluklarda ya da geçirimsiz tabaka üstündeki geçirimli tabakada birikmesine yer Alpu suyu denir. Sızma olayı sonucu yer altında depolanan bu suların yer yüzüne kendiliğinden çıktığı yerlere ise kaynak denir. Kaynak suları kisin ilik, yazın soğuk olurlar. Vali Çeşmesi (Cankurtaran), Kocapınar (Honaz) Değirmenönü (Yeşilköy). Kestane Deresi ( Buldan, Gümüşsü, Işıklı), Gürpınar (Çivril), Güney Suyu Akgöz Pınarı (Işıklı), Göz adini taşıyan sular (Honaz), Kırkpınar (Kara hisar-Tavas) Daha 1960-1970 yılları arasında il merkezinde akmakta olan, Yenimahalle semtinde Akpınar (Eğitim Fak.Batisi), Benli Pınarı (Eğitim Fak.doğusu), Mutassıp Pınarı (Kıbrıs Şehitleri Cad.) ayrıca Kuşpınar, Başpınar (Askeri Gazinonun kuzeybatısı), Fındıksuyu (Camlık-Atış Poligonu arası), Kozpınar (Zeytin köy batısı) gibi kaynakların büyük bölümü kent içme suyu şebekesine alinmiş, bazıları az da olsa akışlarını sürdürmekte, piknik yeri olarak faydanılmaktadır. Bazı kaynak suları üzerinde de kültür balıkçılığı amacıyla tesisler kurulmuştur.

COĞRAFİ KONUMU:

Denizli, Anadolu Yarımadası'nın güneybatı, Ege Bölgesi'nin doğusunda yer almaktadır. Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit durumundadır. Denizli İli'nin her uç bölge üzerinde de toprakları vardır. Denizli ili 28o38' - 30o05' doğu meridyenleri (doğu uç noktası; Çivril ilçesi Gümüşsu - Gökgöl Koyu Dinar sınırında Efekli Tepe, bati uç noktası; Buldan ilçesi Alandız Koyu, Manisa - Sarıgöl sınırında Tezek tepe) 38o29' - 38o52' kuzey paralelleri (Kuzey uç noktası; Çivril Çapak Koyu, Afyon sınırında Avgan Damları mezarlığı, güney uç noktası; Çameli - Muğla sınırında Karabayır Koyu) arasında yer alır. Denizli ili doğuda Burdur, Isparta, Afyon; batıda Aydın, Manisa; güneyde Muğla; kuzeyde Uşak illeri ile komşudur. Yüzölçümü 11.868km2, denizden yükseltisi ise 428m'dir.
 İKLİMİ:

Denizli ili Ege Bölgesinde olmasına rağmen, Ege Bölgesinin iklimi tamamen görülmez. Kıyı kesimlerinden iç bölgelere geçit yerinde olduğundan az da olsa iç bölgelerin iklimi hissedilir. Ege Bölgesi ikliminden sıcaklık olarak biraz düşük farklılıklar görülebilir. Denizli'de dağlar genel olarak denize doğru dik olduğundan, denizden gelen rüzgarlara açık bulunmaktadır. Kışlar ilik ve yağışlı geçmektedir.